Heddychwyr Cymru – Erthyglau Nodwedd

Dr Emma West delves into the history of the Temple of Peace, its legacy, and what it can mean to contemporary visitors.

David Davies oedd sylfaenydd y Deml Heddwch ac roedd yn feddyliwr blaenllaw ym maes rhyngwladoldeb Cymru. Ar ôl gwasanaethu yn y ffosydd yn y Rhyfel Byd Cyntaf, neilltuodd ei holl fywyd i annog pobl i geisio sicrhau heddwch rhyngwladol.

Wales’ Temple of Peace has a unique architectural legacy: the only public building, Wales and world-wide, dedicated to the twin causes of peace and health - gifted as a legacy to future generations, by the generation who survived World War 1. It was Pembrokeshire and Cardiff Architect Percy Thomas who rose to the challenge of turning this vision into bricks and mortar: to ‘create a peace building, for peacebuilding’.

Ysbrydolwyd gan Annie: darganfyddwch stori anhygoel Deiseb Heddwch Merched Cymru i America, a lofnodwyd gan 390,924 o ferched yn 1923 a'i chludo i America gan ddirprwyaeth o heddychwyr o Gymru o dan arweiniad Annie Hughes Griffiths

Darllenwch 'stori'r llyfr', a luniwyd ar gyfer penwythnos WW100 ym mis Tachwedd 2018, sy'n archwilio'r broses o greu'r trysor cenedlaethol i gofio am y rhai a fu farw yn ystod y Rhyfel Mawr, a phwysigrwydd y llyfr ar gyfer pererindodau a digwyddiadau cofio am genedlaethau ers hynny

Agorwyd Teml Heddwch Cymru ar 23 Tachwedd 1938 gan Minnie James o Ferthyr Tudful - hi oedd y ffigwr arweiniol oedd yn cynrychioli 24 o famau yng ngwledydd Prydain a'r Ymerodraeth a oedd wedi cael profedigaeth yn sgil rhyfel

84 years after Minnie James from Merthyr opened the Temple of Peace, WCIA welcomed her family to the Temple for a 'Descendants Reunion' - where they gifted her much-treasured mementoes of her 3 lost sons, David Jack and Tom. Long since assumed lost, but passed on through her grand-daughter, over many months WCIA placement students Gunel Mamedova and Sam Mutter painstakingly digitised, sequenced, curated and wrote up the stories revealved by these deeply moving archives - a powerful record to one family.'s witness of war.

Ar gyfer Diwrnod Rhyngwladol y Diciâu ar 24 Mawrth 2019, cynhyrchodd Llyfrgell Genedlaethol Cymru y blog yma fel rhan o'u prosiect 'Meddygaeth ac Iechyd yng Nghymru cyn y Gwasanaeth Iechyd Gwladol'. Roedd yn ddiwrnod i godi ymwybyddiaeth o effaith ddinistriol y Diciâu ar iechyd, y gymdeithas a'r economi. Mae'r blog yma'n edrych ar yr ymgyrch gan Gymdeithas Goffa Genedlaethol Cymru Brenin Edward y VII i ddileu'r diciâu yng Nghymru - sef y gymdeithas y cafodd y Deml Heddwch ei hadeiladu ar ei chyfer.

Yng nghyntedd y Deml Heddwch, mae ymwelwyr yn pasio dau liain diddorol sy'n hongian uwch eu pennau sy'n nodi llwyddiannau 'Ymdrechion Cymru am Heddwch drwy'r Byd' ers y Rhyfel Byd Cyntaf. Ymunwch â ni i edrych drwy'r blwch llythyrau... i weld y mudiad anhygoel y bu ei genhadaeth yn ysbrydoliaeth ar gyfer creu'r Deml Heddwch, ac y mae ei sylfaenydd yn haeddu cael ei glodfori mewn hanes fel un o heddychwyr mwyaf deinamig Cymru a'r byd sydd heb gael sylw digonol: Gwilym Davies.

Cafodd 'Diwrnodau Cennin Pedr' eu cynnal gan dros 700 o gymunedau ledled Cymru yn ystod y blynyddoedd rhwng y ddau Ryfel Byd, gyda miloedd yn cefnogi Gweithredu Byd-eang i adeiladu byd gwell. Mae'r nodwedd #Heddychwyr yma'n nodi #DiwrnodHeddwch y byd y Cenhedloedd Unedig yn 2019, ac yn dathlu ymgyrchu gan Gymry'r gorffennol, y presennol a'r dyfodol

Bob blwyddyn ers 1922, mae pobl ifanc o Gymru wedi bod yn anfon Neges Heddwch ac Ewyllys Da i bobl ifanc ledled y byd ar 18 Mai - sef "Diwrnod Heddwch y Byd" yng Nghymru ar un adeg - er mwyn annog ac ysbrydoli gweithgarwch dyngarol a rhyngwladol dros genedlaethau. Mae'r neges wedi goresgyn rhyfeloedd, newidiadau mawr yn y dulliau cyfathrebu o God Morse i'r radio a'r gwasanaeth post, i rwydweithiau digidol heddiw. Anfonwyd y neges gyntaf gan y Parchedig Gwilym Davies o Gwm Rhymni; heddychwr a sylfaenydd Undeb Cynghrair y Cenhedloedd Cymru, ac UNESCO. Roedd yn credu mewn uno plant y byd - ac mae ei weledigaeth yn parhau heddiw drwy waith yr Urdd.

Efrog Newydd, Genefa, Aberystwyth... Yn 1926, cafodd Degfed Cyfarfod Llawn Cyngres Heddwch Ffederasiwn Rhyngwladol Cynghrair y Cenhedloedd ei gynnal yn Aberystwyth. Dysgwch am y digwyddiad hynod hwn a drodd Aberystwyth yn ganolbwynt heddwch y byd am rai wythnosau yn 1926.

Every school and school child in Cardiganshire / Ceredigion participated as performers representing nations of the world – including a 5 year old boy called Willy Jones from Aberaeron Primary School, clinging tightly to his home made wooden fish

1,025,040 people in Wales voted in the 'Peace Ballot' of 1935. Nowhere was engagement higher than in Wales - recognised as a leading light in internationalism.

Marking #IWD2022 (Interrnational Women's Day), this feature on Britain’s first female delegate to the League of Nations in Geneva celebrates 100 years of Welsh Women in world peace and diplomacy.

Roedd agor Teml Heddwch Cymru ar 23 Tachwedd 1938 yn ddigwyddiad o obaith mawr, o ddwyster... ac o benderfyniad, wrth i gymylau duon yr Ail Ryfel Byd gronni ar y gorwel. Mae'r erthygl nodwedd yma'n edrych ar y seremoni fawr symbolaidd ac areithiau'r 'mawrion' a ymunodd yn enw heddwch.

Wrth ailymweld â'r Deml ar ôl 81 o flynyddoedd, mae Gordon yn rhannu ei atgofion o'r Seremoni Agoriadol – a brofodd drwy lygaid bachgen ysgol 14 oed o Gaerfyrddin.

Held within collections of the National Museum of Wales, the WW2 Book of Remembrance was once intended to be displayed in the Temple of Peace. Discover its story here.

Welsh people were involved in the founding of the United Nations and many bodies for global cooperation that emerged after WW2. Discover some of the stories, and materials, from the Temple Archives.

Mae’r sefydliad gwirfoddoli rhyngwladol Cyfnewid UNA wedi’i leoli yn y Deml Heddwch ers 1973 – fe’i sefydlwyd ochr yn ochr â Chanolfan Materion Rhyngwladol Cymru. Roedd yn adeiladu ar lwyddiant y Gwasanaeth Ieuenctid Rhyngwladol ar ôl yr Ail Ryfel Byd, a ddatblygwyd drwy’r UNA – sef Cymdeithas y Cenhedloedd Unedig – ac mae wedi esblygu i fod yn un o’r elusennau gwirfoddoli uchaf eu parch yng Nghymru, sydd â hanes o ganolbwyntio’n bennaf ar gynhwysiant cymdeithasol, dysgu rhyngddiwylliannol, dealltwriaeth a sgiliau ar gyfer dinasyddiaeth fyd-eang.

Produced for the 2021 Wales Africa Health Links Conference, 3 November 2021. It is often quoted that Wales has a ‘long and proud history of internationalism’ – but what is that story? As we mark the ‘15th birthday’ of the government’s Wales Africa programme, launched in 2006, this session will explore what came before: are there opportunities to learn from projects past? Do health links have a family tree ripe for research; and can understanding approaches of our past, inform our future practice? From the world campaign to eradicate Tuberculosis, to the shared learning of UNESCO, via a dairy in India… WCIA’s Heritage Advisor (and former Wales Africa Community Links Coordinator) Craig Owen shares his archival research on Wales’ International Development story.

On 22 January 2021, the UN Treaty Banning Nuclear Weapons came into force - culmination of many decades of campaigning by CND Cymru activists Wales-wide. Explore the CND Cymru Archives of activism from the 1980s to present day.

This 'Hidden History' feature by placement student Iman Hamizan explores WCIA's first fifteen years, from newly digitised annual reports of the period.

WCIA was founded in 1973 following a 5 year campaign, led by the Western Mail and Welsh civil society, for a 'Welsh Voice in the World'. The man quietly behind the scenes became WCIA's Founding Director, Bill Davies, who is credited both with saving and creating one of Wales' leading institutions: the Welsh Centre for International Affairs.

Professor Glyn O Phillips, who passed in Summer 2020, was a world leading scientist and Welsh Internationalist who was a driving force behind the work of WCIA, UNA, CEWC and the Freedom from Hunger Campaign - as well as establishing many projects worldwide, from Benin and Lesotho to India and China, with an impressive legacy today. Craig Owen reflects on Glyn O's contribution to Wales' peace heritage.

The concept of ‘town twinning’ developed in the aftermath of World War Two, as a means of building ‘people to people’ community links fostering peace, prosperity and understanding between Britain, Europe and the wider world, after 2 generations of conflict and propaganda.

Mae'r arfarniad yma o raglen Cymru o Blaid Affrica Llywodraeth Cymru 2006-14 yn myfyrio ar dreftadaeth Cymru o gysylltu â chymunedau o'r wythdegau ymlaen, ac mae'n edrych ar fodelau Ewropeaidd o gydweithredu datblygu.

Mae 'Mecca Newydd' yn cymryd ei enw o lyfryn, ac emyn a gynhyrchwyd i goffau agoriad y Deml Heddwch.

Gwyliwch y ffilm ddogfen fer ysbrydoledig yma a gynhyrchwyd i ddathlu Pen-blwydd y Deml Heddwch yn 80 oed, sy'n cynnwys cyfweliadau Hanes Llafar gyda phobl y Deml dros y deugain mlynedd diwethaf.

I nodi can mlynedd ers y Rhyfel Byd Cyntaf, a phen-blwydd y Deml yn 80 oed, lansiodd Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru raglen WW100 a Teml80 - sef rhaglen uchelgeisiol o dros 50 o ddigwyddiadau i ddathlu Heddychwyr Cymru.

Mewn tro rhyfeddol yn ddiweddar, mae Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru yn ailysgrifennu'r 'hanesion cudd' o ddiwrnod Agor y Deml yn 1938, ac yn dilyn tair stori ryfeddol sy'n cysylltu'r gorffennol a'r presennol. Archwiliwch straeon disgynyddion Gordon James, Daniel Davies a Minnie James.

In the aftermath of the First World War, Welsh communities took concerted action in the name of internationalism, peace and equality with an increasing frequency and commitment. In this Llafur online event, join us and our guests Craig Owen, Rob Laker, and Emma West, to explore these themes in an interwar context, from the Welsh Women’s Peace Petition of 1923, to the Peace Ballot of 1935 and the opening of the Temple of Peace in 1938.