Ymweliad gan grŵp o Balestiniaid Ifanc â Chaerdydd: 29 Chwefror 2024
stafell gyffredin yng Nghanolfan yr Urdd, Bae Caerdydd. Mae grŵp o bobl ifanc yn ymgynnull rownd bwrdd pŵl; Mae eraill yn eistedd mewn grwpiau ar eu ffonau symudol neu’n sgwrsio. Does dim byd yn anghyffredin am hyn – dim ond grŵp o bobl ifanc ‘normal’….. Normal, hynny yw, nes i’r bobl ifanc ddechrau rhannu eu straeon. Pan fydd hyn yn digwydd, maen nhw’n sôn am y ffordd i mewn ac allan o’u pentref yn cael ei rhwystro; am beidio gallu cerdded ar y brif stryd ar y ffordd i’r ysgol rhag ofn i rywun ymosod arnynt; o ymosodiadau gan y fyddin ar eu hardaloedd, a dymchwel tai.
Oherwydd nid grŵp o unrhyw bobl ifanc yn unig yw hwn. Grŵp o Balestiniaid ifanc yw’r rhain (13 – 14 oed) o ar draws y Lan Orllewinol, sydd dan feddiant. Mae eu hymweliad â Chaerdydd yn rhan o ymweliad ehangach yn y DU sydd wedi cael ei gydlynu gan CADFA (Camden – Abu Dis Friendship Association), gyda’r nod o roi llais i’r bobl ifanc hyn, eu rhoi mewn cysylltiad â phobl ifanc yn y DU sy’n angerddol dros heddwch a hawliau dynol, a lledaenu ymwybyddiaeth o realiti eu bywydau bob dydd i gynulleidfa ehangach, gan gynnwys y rhai sydd mewn pŵer. Mae’r ymweliad hefyd yn gyfle i’r bobl ifanc brofi rhai o’r pethau ‘normal’ y mae pobl ifanc efallai’n eu cymryd yn ganiataol yn y DU – hongian allan mewn man diogel a chael hwyl gyda’u ffrindiau.
Cafodd rhaglen y diwrnod ei llunio gan Urdd Gobaith Cymru gyda chefnogaeth Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru (WCIA). Roedd yn cynnwys ymweliad â’r Senedd, cyfarfod â ffoaduriaid ifanc o Afghanistan sy’n byw yng Nghymru, taith ar gwch a bowlio deg. Ar ôl cinio, fe wnaeth y grŵp gymryd rhan mewn sesiwn gyda rhai o’r bobl ifanc sydd wedi llunio Neges Heddwch ac Ewyllys Da eleni. Fe wnaethon nhw ddysgu am hanes ac arwyddocâd y Neges ac am y thema eleni, sy’n canolbwyntio ar Ddeiseb Heddwch Merched 1923 – 24. Yn dilyn y cyflwyniad, fe wnaethant gymryd rhan mewn gweithdy, lle gwnaethant dynnu lluniau mewn ymateb i’r cwestiwn: Beth mae heddwch yn ei olygu i chi? Roedd eu hatebion yn adlewyrchu eu realiti presennol a’r hyn maen nhw’n teimlo yw’r cynhwysion angenrheidiol i greu heddwch. Iddyn nhw, mae heddwch yn golygu ‘byw heb fygythiadau’, ‘rhyddid’, ‘eistedd yn fy lle fy hun –y môr ac olewydden. Felly, sut mae creu heddwch? ‘Pan mae pobl yn dod at ei gilydd’ dywedodd un person ifanc ‘bod waliau’n dod i lawr’. ‘Mae angen amrywiaeth o liwiau arnom’ meddai un arall. Roedd y lluniau yn cynnwys y golomen – sy’n arwyddocaol oherwydd y gall symud a hedfan yn rhydd, heb rwystrau.
Yn ystod eu hymweliad, cafodd y grŵp gyfleoedd i gwrdd â phobl o’r byd gwleidyddol – Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, a’r Prif Weinidog, Mark Drakeford. Gwrandawodd y ddau yn ofalus ar hanesion y bobl ifanc am y rhwystrau sy’n eu hwynebu. Er nad ydym yn clywed bron dim am y Lan Orllewinol yng nghyfryngau’r DU, mae’r rhanbarth (gyda phoblogaeth o fwy na 2 filiwn o Balestiniaid a thua 450,000 o ymsefydlwyr o Israel) wedi bod dan feddiant milwrol ers 1967. Realiti bywyd i’r Palestiniaid yw siecbwyntiau, waliau a weiars pigog, ymosodiadau gan ymsefydlwyr a dymchwel tai. Mae’r diriogaeth fach hon (mwy neu lai maint Powys) yn llawn ymsefydlwyr o Israel (sy’n anghyfreithlon o dan 4ydd Confensiwn Genefa), sy’n gwneud bywyd yn fwy neu lai yn amhosibl i’r boblogaeth frodorol.
Bu dirywiad amlwg yn y sefyllfa ers 7 Hydref y llynedd. Yn ôl mudiad hawliau dynol Israel, Yesh Din, bu 242 o ddigwyddiadau treisgar ers 7 Hydref, gyda 10 o Balestiniaid wedi eu lladd, dwsinau o gartrefi a cheir wedi eu torchi, ac olewydd wedi’u difrodi neu eu dinistrio. Mae B’tselem, sefydliad hawliau dynol arall yn Israel, wedi adrodd mai dim ond 50% o ffermwyr Palesteinaidd oedd yn gallu cynaeafu eu holewydd yn 2023 – sy’n ffynhonnell fawr o incwm. Mae Swyddfa’r Cenhedloedd Unedig ar gyfer Cydlynu Materion Dyngarol (UNOCHA) yn adrodd bod mwy na 820 o Balesteiniaid wedi cael eu dadleoli’n rymus o’u cartrefi ers ymosodiad Hamas ar 7 Hydref. Dyma realiti bywyd bob dydd i’r bobl ifanc hyn. Fe wnaeth y Gweinidogion wrando yn gwrtais a chydymdeimlo – ond mewn gwirionedd, does dim llawer maen nhw’n gallu ei wneud.
Yn wyneb realiti’r sefyllfa wleidyddol, mae’n hawdd teimlo’n anobeithiol. Fodd bynnag, mae hyn yn union beth sydd ddim ei angen. Trwy drefnu ymweliadau fel y rhain yn unig, gall pob un ohonom chwarae rhan mewn datgelu’r gwir, rhoi pwysau ar wleidyddion, a rhoi llais i ddyheadau pobl ‘gyffredin’, fel y grŵp hwn o bobl ifanc o’r Lan Orllewinol sy’n meiddio lleisio gweledigaeth ar gyfer dyfodol heddychlon a llewyrchus, lle mae gan eu breuddwydion le i flodeuo a dod yn realiti.
Diolch yn fawr i Taith am gefnogi ymweliad y grŵp ieuenctid hwn â Chymru.