Ar 17 Tachwedd y llynedd, trefnodd Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru y Gynhadledd Ysgolion Heddwch flynyddol. Eleni, unwaith eto, o ddimensiwn ar-lein. Gyda mwy na 50 o ysgolion yn dod at ei gilydd mewn galwad Zoom, pwrpas y gynhadledd oedd i fyfyrwyr gyfarfod a thrafod pwnc o bwysigrwydd cynyddol, sef cyfiawnder hinsawdd.
Dechreuodd sesiwn y bore gydag Ize Adava, aelod o Gymdeithas Affrica Gogledd Cymru, yn cyflwyno’r pwnc cyfiawnder hinsawdd a’r effeithiau a gafodd ar gymunedau mwyaf agored i niwed y byd. Yn ddiweddarach, ymunodd Tomos Owen, fel gweithiwr achos integreiddio ffoaduriaid yn Oasis, â’r drafodaeth, gan rannu ei wybodaeth a’i brofiad ar sut mae newid yn yrhinsawdd wedi effeithio ar y boblfwyaf agored i niwed a dod yn achos dadleoli. I gloi gyda’r sesiwn ragarweiniol hon, cyflwynodd John Stacey, cyn-gynghorydd gwledydd Amnest Rhyngwladol, adolygiad byr ar yr effaith y mae newid yn yr hinsawdd yn ei gael ar hawliau dynol.
Yn ddiweddarach yn y dydd, roedd gan ysgolion yr opsiwn i ddewis rhwng pedwar gweithdy gwahanol, gyda’r bwriad i fyfyrwyr ac athrawon wella eu gwybodaeth am bob pwnc penodol a gafodd eu trafod yn y gweithdy:
1. Rhannodd Ellis Brooks, o Quaker Peace and Social Witness, a Phil Gittins, aelod o World beyond War, rywfaint o syniadau ar sut y gall pobl ifanc ddylanwadu ar gyfiawnder hinsawdd.
2. Dysgodd Balwinder Sandhu, aelod o ddirprwyaeth Cymru ar gyfer Ysgolion Noddfa, ysgolion sut i ddod yn Ysgol Noddfa a chychwyn trafodaeth ar y technolegau gorau i’w gweithredu, naill ai fel unigolyn neu grŵp.
3. Dr Sue Lye, addysgwr a gweithredydd gydag XR, sy’n arwain y drafodaeth ar sut i leisio ein barn.
4. Siaradodd Kevin, o Maint Cymru, am ei brofiad yn COP26 a rhoddodd drosolwg byr ar y camau nesaf a’r heriau nesaf i ni weithredu arnynt.
Yn ôl yn yr ystafell gyffredinol, ac ar ôl crynodeb byr o’r hyn a drafodwyd ym mhob gweithdy, daeth sesiwn y bore i ben.
Yn y prynhawn, cyflwynodd Jane Harries, cyflwynydd y digwyddiad, ar y cyd â Sallie Slade, y wobr anrhydeddus i saith ysgol wahanol am gyrraedd lefelau 1, 2 a 3 yn y drefn honno yn y cynllun ysgolion heddwch. Cyn derbyn y wobr, cafodd pob ysgol gyfle i egluro eu prosiectau a’u gweithredoedd yn fyr fel “ysgol Heddwch”.
Yn olaf, daeth y gynhadledd i ben yn ddiweddarach yn y prynhawn gyda rhywfaint o sylwadau olaf gan y gwesteiwr, yn diolch i ysgolion am eu presenoldeb a’u gwaith er budd heddwch, hawliau dynol a chyfiawnder hinsawdd.