#WCIA50: Blwyddyn Pen-blwydd Aur i ‘Edrych Nôl i’r Dyfodol’

Amserlen Archifau WCIA
Hanesion Llafar WCIA
WCIA: y Blynyddoedd Sefydlu, 1973-83
Bill Davies, Cyfarwyddwr Sefydlu WCIA
Yr Ymgyrch i Sefydlu WCIA, 1968-73

Ar 11 Hydref 1973, agorwyd Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru yn Nheml Heddwch Cymru yn swyddogol gan y Gweinidog Swyddfa Dramor yr Arglwyddes Tweedsmuir i dorf o 500, yn dilyn ymgyrch 5 mlynedd i ‘roi llais i Gymru yn y byd’. Hanner can mlynedd yn ddiweddarach, mae’r ganolfan wedi cydlynu ymdrechion cymdeithas sifil ar ddysgu byd-eang, gweithredu byd-eang a phartneriaethau byd-eang, ac wedi gyffwrdd â bywydau llawer ar draws y cenedlaethau – o ‘Uwchgynhadledd Model y Cenhedloedd Unedig’ a Phencampwriaethau Dadlau Ysgolion, i wirfoddoli rhyngwladol, gweithredu dyngarol a Chysylltiadau Cymru Affrica.

O fis Hydref 2023, bydd WCIA yn lansio ‘blwyddyn o weithgareddau’ pen-blwydd aur i ddathlu hanner canrif o weithredu yng Nghymru ar faterion byd-eang – ac i edrych ymlaen at gyfleoedd a heriau’r hanner canrif nesaf. Yn lansio ar 11 Hydref 2023 gyda ‘rhyngwladolwyr yn dod at ei gilydd’ a digwyddiad diolch i Ffrindiau a Chyn-fyfyrwyr – 50 mlynedd i’r diwrnod ar ôl i’r Arglwyddes Tweedsmuir ‘dorri’r rhuban’ – bydd y flwyddyn pen-blwydd yn cynnwys nid yn unig sgyrsiau a gweithdai treftadaeth ond hefyd, ‘tirlunio’r dyfodol’ – 6 mis o weithgareddau a digwyddiadau creadigol a chyfranogol i lunio cynllun strategol tymor hir WCIA, wedi’i adeiladu mewn i raglen WCIA50.

Blynyddoedd Sefydlu WCIA: Llinell Amser

Llinell amser Archifau WCIA Wedi’u Digideiddio  – archwiliwch yr ystorfa gyfeirio hon o ddeunyddiau wedi’u digideiddio, sy’n cael ei ychwanegu’n barhaus ato gan wirfoddolwyr treftadaeth.

Archwiliwch yr ymgyrch i sefydlu WCIA a rhai o’r ymgyrchoedd allweddol o’r degawd cyntaf, trwy ein llinell amser rhyngweithiol:

Rhaglen Ddigwyddiadau WCIA50, Hyd 2023-2024

Dros Flwyddyn Pen-blwydd Aur WCIA, yr uchelgais yw cynnwys cymunedau ar draws Cymru wrth lunio blaenoriaethau WCIA i mewn i’r degawdau nesaf – ‘strategaeth 50 mlynedd’ – a meddwl am rôl ehangach Cymru yn y byd, wedi’i hysbrydoli gan ymgyrchoedd rhyngwladol…  cyfle i edrych ‘nôl i’r dyfodol’.

Yn ystod 2023-24, bydd digwyddiadau pellach yn cael eu hychwanegu at raglen WCIA50.

Edward Davies, Llywydd WCIA Gweinidog Swyddfa Dramor yr Arglwyddes Tweedsmuir, 11 Hydref 1973.

Agor WCIA, 1973

Llinell Amser Archifau WCIA a Dolenni

Cafodd adroddiad o seremoni agoriadol WCIA ar 11 Hydref 1973, gyda negeseuon gan Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig, Kurt Waldheim ac Ysgrifennydd Gwladol Cymru Peter Thomas, ei gyhoeddi yng nghylchlythyr cyhoeddedig cyntaf WCIA:

WCIA50 – Archifau Wedi’u Digideiddio a Chyfeirnodau

Dros y flwyddyn ddiwethaf, mae gwirfoddolwyr treftadaeth wedi bod yn archwilio ac yn digideiddio ystod eang o ddeunyddiau archifol y gellir eu gweld ar-lein yng Nghasgliad y Werin Cymru:

Erthyglau Nodwedd ar Heddychwyr

Mae nifer o erthyglau wedi cael eu curadu gan staff WCIA, lleoliadau myfyrwyr a gwirfoddolwyr, yn defnyddio deunyddiau o Archifau a Chasgliadau’r Deml – y mae llawer o eitemau wedi eu digideiddio a’u cysylltu ohonynt.

Papurau Polisi y 1970au-80au ar Faterion Byd-eang

  1. Wedi eu symud yn awr i dudalen Archifau Polisi WCIA
  2. Erthygl i’r wasg 1975 – ‘Temple of Peace chosen for new Welsh Assembly’. Yn ddarn o hanes Cymru sydd bellach wedi cael ei anghofio i raddau helaeth, am sawl blwyddyn yn niwedd y 1970au, roedd y cwestiwn o ddatganoli ar flaen y gad yng ngwleidyddiaeth y DU.  Fodd bynnag, dychwelodd refferendwm yn 1979 bleidlais ‘na’ 4 i 1 – bu’n rhaid aros tan y genhedlaeth arall cyn i ddatganoli ddod yn realiti yn 1997.

Hanesion Llafar a Ffilmiau Byrion