Yr Ardd Heddwch Genedlaethol

 

#GarddHeddwch30 – dadorchuddio’r Mosaig Croeso a’r Bwa newydd dros y fynedfa ar gyfer Teml80 ym mis Tachwedd 2018, gyda phlant Ysgol Gynradd Parc y Rhath a Sylfaenydd yr Ardd Heddwch, Robert Davies (gweler isod).

 

Stori’r Ardd Heddwch

Cafodd yr Ardd Heddwch, a sefydlwyd gan Robert Davies, Ymddiriedolwr Cymdeithas y Cenhedloedd Unedig – a gwirfoddolwr gyda’r Gwasanaeth Ieuenctid Rhyngwladol ers y pumdegau – ei chreu gan gyfres o wersylloedd gweithio cyfnewid rhyngwladol i bobl ifanc er mwyn dathlu gwerthoedd y Deml Heddwch ac Iechyd, ac i nodi hanner canrif ers agor yr adeilad.

Roedd yr Ardd Heddwch yn rhan o weledigaeth wreiddiol yr Arglwydd David Davies ar gyfer y Deml Heddwch, ac wedi’i chysyniadu yn nyluniadau Pensaer y Deml, Syr Percy Thomas, yn 1929. Y bwriad oedd creu gardd a oedd fod yn lle o fyfyrdod yng Nghanolfan Ddinesig Parc Cathays, lle gallai’r cyhoedd fwynhau gofod hardd a oedd wedi ei neilltuo i Heddychwyr Cymru, ac wedi ei ysbrydoli ganddynt.

Fodd bynnag, pan ddechreuodd yr Ail Ryfel Byd yn fuan ar ôl adeiladu ac agor y Deml Heddwch ei hun (yn 1938) daeth y gwaith i ben; ac ar ôl yr Ail Ryfel Byd, cyfeiriwyd yr egni tuag at sefydlu’r Cenhedloedd Unedig. Bu’r ardal yn lawntiau agored hyd nes dathliadau pen-blwydd y Deml yn hanner cant, pan ymgymerodd sylfaenwyr UNA Cyfnewid â’r her o wireddu gweledigaeth yr Arglwydd Davies ar gyfer sefydlu’r Ardd Heddwch.

Bu gwirfoddolwyr rhyngwladol o bob rhan o’r byd (gan gynnwys un o Rwsia, a oedd yn dal yn y Rhyfel Oer ar y pryd) yn cloddio ac yn tirweddu’r lle, yn plannu’r coed cyntaf, ac yn gosod mosaig o amgylch polyn baner canolog a oedd wedi’i gynllunio yn seiliedig ar lawryf glas y Cenhedloedd Unedig ac wedi’i chysegru i ddelfrydau’r Cenhedloedd Unedig.

Mae tri pholyn sy’n chwifio baneri Cymru, y Cenhedloedd Unedig, ac am yn ail, y faner heddwch (enfys), a baneri ymgyrchoedd a sefydliadau Ewropeaidd a/neu ryngwladol eraill a sefydlwyd gyda’r Deml i hyrwyddo ymgysylltiad Cymru.

Agorwyd yr Ardd Heddwch yn ffurfiol ym mis Tachwedd 1988 gan Irene Chamberlain, 93 oed, a fu’n un o’r merched yn y seremoni agoriadol yn 1938, ynghyd â Richard Mears, 8 oed, o Ysgol Gynradd Cathays, sef yr aelod ieuengaf o UNA. Gyda’i gilydd, fe wnaethon nhw gladdu capsiwl amser o wrthrychau i’w hail-godi pan fydd y Deml Heddwch yn 100 oed yn 2038 (mae cofnod o hynny yn Archifau’r Deml).

Irene Chamberlain (93) a Richard Mears (8) yn agor yr Ardd Heddwch yn 1988.

Cofebion yr Ardd Heddwch

Mae’r Ardd Heddwch yn lle i gofio am gyfraniad pobl Cymru i heddwch a chyfiawnder cymdeithasol. Mae nifer o’r coed a’r llwyni wedi cael eu plannu i gofio am bobl, mudiadau neu ddigwyddiadau arbennig, sydd wedi’u nodi ar blaciau a chofebion, yn ogystal â cherrig cofeb, meinciau coffa a darnau o gelf. Erbyn 2018, mae bron i 50 o gofebion yn yr Ardd sy’n cofio rhai o heddychwyr mwyaf ysbrydoledig Cymru.

Rhwng 2016-18, bu gwirfoddolwyr Cymru dros Heddwch yn helpu Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru i gasglu ‘hanes cudd’ y cofebion heddwch hyn, gyda disgrifiadau ar gyfer ymwelwyr. Mae’r cofebion i heddychwyr yn cynnwys:

 

Gyda chymorth ariannol drwy gynllun ‘Bagiau Cymorth’ Cronfa Gymunedol Tesco, a chyfranogiad gwirfoddolwyr rhyngwladol drwy UNA Cyfnewid, adnewyddodd Cymru dros Heddwch yr ardd fel rhan o’r digwyddiadau #Somme100, yn barod ar gyfer dathlu 30 mlynedd ers ei hagor yn 2018. Roedd syniadau ar gyfer gosodiadau celf newydd gan bobl ifanc ledled Cymru yn canolbwyntio ar Nodau Datblygu Cynaliadwy’r Cenhedloedd Unedig, sydd bellach yn diffinio heriau datblygu’r byd ar gyfer cenedlaethau’r presennol a’r dyfodol.

Yn anffodus, oherwydd y newid ym mherchenogaeth y Deml dros 2016-18 (o Iechyd Cyhoeddus Cymru i Brifysgol Caerdydd), nid oedd modd parhau â’r gwaith o baratoi’r ddaear ac ailosod y mosaig; fodd bynnag, mae Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru yn chwilio am gyllidwr a fydd yn ein galluogi i ‘gwblhau’r weledigaeth’ ar gyfer gosod Mosaig Nodau Datblygu Cynaliadwy yr Ardd Heddwch a gosodiadau celf newydd dros 2019-24 (75 mlwyddiant y Cenhedloedd Unedig).

‘Gwersylloedd Heddwch’ Cyfnewid Ieuenctid Rhyngwladol

Rhwng 2015 a 2018, bu Cymru dros Heddwch, drwy weithio gydag UNA Cyfnewid, yn cefnogi tri ‘Gwersyll Heddwch’, ac yn dod â gwirfoddolwyr rhyngwladol a gwirfoddolwyr ifanc o’r de ynghyd i weithio ar yr ardd heddwch.

Tacluso’r Ardd Heddwch

Roedd y gwersyll heddwch yn haf 2015 yn canolbwyntio ar dacluso ac adnewyddu’r Ardd Heddwch, ar greu mosaigau bach newydd ar gyfer y portico yn y fynedfa, a rhannu safbwyntiau ieuenctid ar faterion heddwch heddiw.

Tyfu Straeon Heddwch

Tyfu Straeon Heddwch – Gwersyll Heddwch 2016 gyda Merched Duon a Lleiafrifoedd Ethnig Glan-yr-Afon a Gwirfoddolwyr UNA Cyfnewid

Roedd y gwersyll heddwch yn haf 2016 yn gweithio gyda merched Duon a Lleiafrifoedd Ethnig o gymuned Glan-yr-Afon i feithrin cydberthnasoedd a chasglu straeon drwy dyfu bwyd gyda’i gilydd, er mwyn creu cyfres o straeon digidol – sydd wedi’u cynnwys ar y blog ‘Tyfu Straeon Heddwch’.

Ymatebion Ieuenctid i Neges Heddwch ac Ewyllys Da

Bu Gwersyll Heddwch haf 2017-18 yn Aberystwyth yn gweithio gyda’r Urdd a Llyfrgell Genedlaethol Cymru i archwilio a digideiddio ymatebion i Neges Heddwch ac Ewyllys Da Ieuenctid Cymru a dderbyniwyd gan fudiadau ieuenctid ar draws y byd rhwng y dauddegau a’r saithdegau; ac i rannu syniadau am beth yw ystyr heddwch i bobl ifanc heddiw.

Llwybr Heddwch Caerdydd

I nodi ymweliad yr Eisteddfod Genedlaethol â Chaerdydd ym mis Awst 2018 a chanmlwyddiant Undeb Cynghrair y Cenhedloedd Cymru, cafodd yr Ardd Heddwch ei gwella a chynhyrchwyd dehongliad dwyieithog ar gyfer lansiad Taith Heddwch yn y Ddinas, a guradwyd gan y darlledwr Jon Gower ac a ariannwyd gan Gymdeithas y Cymod.

#GarddHeddwch30, 2018

 

Fel rhan o ddathliadau #Teml80 ym mis Tachwedd 2018, trefnodd Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru ddiwrnod o hwyl i’r teulu i nodi 30 mlynedd ers agor yr Ardd Heddwch – pan ymunodd y sylfaenydd Robert Davies â disgyblion Ysgol Gynradd Parc y Rhath i gladdu capsiwl amser, dan arweiniad Lexi Tsegay oedd yn 8 oed ar y pryd.

Y bwriad yw codi’r capsiwlau amser o’r dathliadau hanner can mlwyddiant ac 80 mlynedd ar ganmlwyddiant y Deml Heddwch, yn 2038.